Η άποψη ότι η φοίτηση στην ανώτατη εκπαίδευση συνεπάγεται με ανύψωση του μορφωτικού και κοινωνικού επιπέδου επικρατεί αρκετές δεκαετίες και διαιωνίζεται ακόμη και σήμερα στην ελληνική κοινωνία. Στις πλείστες των περιπτώσεων οι οικογένειες παρακινούν τα παιδιά τους να φοιτήσουν σε κάποιο πανεπιστήμιο, ανεξάρτητα μάλιστα από τις επιθυμίες των ίδιων, χρησιμοποιώντας το επιχείρημα ότι η μόρφωση «κρύβεται» στα πανεπιστημιακά έδρανα. Η εκπαίδευση και η μόρφωση συγχέονται από την κοινή γνώμη, δίνοντας την αίσθηση ότι πρόκειται για δύο έννοιες κοινού περιεχομένου. Ωστόσο, μεταξύ των δύο εντοπίζονται σημαντικές διαφοροποιήσεις. Μόρφωση είναι μια αδιάκοπη διαδικασία που καλλιεργείται με την πάροδο του χρόνου και έγκειται στα προσωπικά κίνητρα του κάθε ανθρώπου. Εν αντιθέσει, η εκπαίδευση αρκείται στην απόκτηση γνώσεων. Η δεύτερη εμπερικλείει την πρώτη και αποτελεί μέρος της χωρίς όμως να την ορίζει ως έννοια.
Η μόρφωση εμπερικλείει τις έννοιες της πνευματικής καλλιέργειας, της παιδείας, καθώς και της όξυνσης της κριτικής ικανότητας. Πάραυτα, δεν συνεπάγεται απαραίτητα με την αλλαγή της ποιότητας του χαρακτήρα. Ο ισχυρισμός ότι κάποιος είναι μορφωμένος επειδή είναι κάτοχος πτυχίου και για το λόγο αυτό αξίζει μια υψηλή κοινωνικοοικονομική θέση είναι επίπλαστος και δεν είναι λίγες οι φορές που καταρρίπτεται. Για παράδειγμα ένας άνθρωπος που έχει λάβει ακαδημαϊκή μόρφωση μπορεί να έχει στερεοτυπικά κατάλοιπα ή αναχρονιστικές αντιλήψεις. Από την άλλη πλευρά κάποιος που δεν έχει λάβει υψηλή μόρφωση με μοναδικό κίνητρο την προσωπική ανάπτυξη είναι πιθανόν να εξελιχθεί, αναδιαμορφώνοντας τις αντιλήψεις του, λειτουργώντας με γνώμονα τη βελτίωση του εαυτού του. Το επίπεδο της εκπαίδευσης δεν καθορίζει την ποιότητα της μόρφωσης, η κατάκτηση της μόρφωσης εξαρτάται από τη θέληση του ανθρώπου να κινητοποιηθεί και να εξελιχθεί ως ον.
Ο Σωκράτης ασχολήθηκε ενεργά με τη σημασία της λέξης μόρφωση, αφήνοντας ως παρακαταθήκη μεταξύ άλλων ρήσεών του την εξής: «Η μόρφωση είναι θέμα συμπεριφοράς». Με λίγες μόνο λέξεις κατάφερε να αποτυπώσει το νόημα της μόρφωσης και συνάμα να τη διαφοροποιήσει από την εκπαίδευση, προσδίδοντάς της τη σπουδαιότητα που της αρμόζει. Η μόρφωση επομένως δεν περιορίζεται αποκλειστικά στην απόκτηση γνώσεων, αλλά αποτελεί μια διαρκή διαδικασία προσωπικής αναζήτησης και βελτίωσης της υφιστάμενης συμπεριφοράς στοχεύοντας στην πνευματική καλλιέργεια και την απόκτηση παιδείας.
Καταλήγουμε λοιπόν στο συμπέρασμα, ότι οι δύο έννοιες δεν ταυτίζονται, αλλά συμπορεύονται στη διαδικασία προσωπικής βελτίωσης και εξέλιξης. Η μόρφωση θα μπορούσε να πει κανείς ότι πρέπει να αποτελεί στάση ζωής και όχι μια αποσπασματική ενέργεια.
Μόρφωση δεν είναι η επινόηση διαφόρων πραγμάτων αλλά η εκπαίδευση του νου ώστε να μπορεί να σκέπτεται (Albert Einstein).
ΜΑΡΙΑ ΜΩΡΑΙΤΗ
MAXMAG.GR